بواسیر می‌تواند بیماری خطرناک و مرگ‌باری باشد؛ اما تنها در صورتی که به‌موقع تشخیص داده نشود. می‌توان گفت که تشخیص بواسیر به‌درستی و با دقت، بیشتر از راهکارهای درمانی در رفع علائم آن حیاتی است. اگر بواسیر در زمان مناسب تشخیص داده نشود و تحت درمان قرار نگیرد، دردی که احساس می‌کنید در مدت کوتاهی هزاربرابر خواهد شد! در صورت عدم تشخیص به‌موقع احتمال خونریزی توقف‌ناپذیر، شقاق مقعدی، سرایت عفونت بواسیر به اندام‌های حیاتی، یبوست و درد تحمل‌ناپذیر، عفونت خون و مرگ وجود دارد. باید درک کنید که تشخیص به‌موقع بواسیر مهم‌ترین گام در درمان موفق این بیماری است. بنابراین در صورت مشاهده هر گونه نشانه غیرعادی در ناحیه مقعد به مرکز لیزر بواسیر مراجعه کنید. پزشک در صورت نیاز آزمایش هموروئید تجویز خواهد کرد تا درمان در بهترین زمان شروع شود. ما در این مقاله تمام راه‌های تشخیص را توضیح داده‌ایم که حتی لحظه‌ای از پروسه درمان عقب نمانید.
فهرست مطالب
روش تشخیص بواسیر با معاینه بالینی
همان‌طور که گفته شد، اولین مرحله بعد از مشاهده علائم بواسیر، مراجعه به پزشک است. پزشک مهم‌ترین و اولین مرحله تشخیص را با معاینه فیزیکی و بالینی شروع می‌کند. معاینه بالینی به‌منظور افزایش دقت تشخیص در دو بخش انجام می‌شود. در بسیاری از موارد، پزشک می‌تواند با بررسی ناحیه مقعد و عوارضی مانند تورم و برجستگی‌های غیرعادی، می‌تواند وجود بواسیر خارجی را تشخیص دهد. همچنین در برخی موارد شدید، علائم بواسیر به تورم، قرمزی و برجستگی‌ها محدود نمی‌شود و می‌تواند اختلالات و ناهنجاری‌های دیگری همچون شقاق مقعدی، فیستول مقعدی، همانژیوم‌های وریدی و … را شامل شوند. در این صورت، کار کمی پیچیده‌تر می‌شود و تشخیص و درمان بواسیر به اقدامات حیاتی‌تری نیازمند خواهد بود. در ادامه اقدامات حیاتی‌تر در بخش دوم معاینه بالینی تشخیص بواسیر را تشریح می‌کنیم.
معاینه دیجیتال رکتوم
رکتوم به بخش انتهایی روده گفته می‌شود که به مقعد متصل می‌شود و مدفوع را برای دفع آماده می‌کند. پرولاپس رکتوم زمانی رخ می‌دهد که بخشی از رکتوم از طریق مقعد بیرون زده باشد. پزشک برای اطمینان از خارج نشدن رکتوم و عدم وجود بواسیر داخلی، معاینه رکتوم را انجام می‌دهد. به این طریق که انگشت خود را همراه با دستکش و نرم‌کننده وارد رکتوم می‌کند و از وجود یا عدم وجود بواسیر داخلی و اختلالات و ناهنجاری‌های دیگر اطمینان حاصل می‌کند. این مرحله با مهارت پزشک می‌تواند بی‌درد باشد؛ اما در صورتی که بیمار احساس درد کند، پزشک معاینه را متوقف می‌کند؛ چرا که این درد ناشی از وجود احتمالی بواسیر داخلی است.
بررسی تومور همانژیوم
همانژیوم نوعی تومور غیرسرطانی است که ممکن است در هر سنی و در سراسر بدن از جمله اطراف مقعد تشکیل شود. این تومورها به‌دلیل تجمع غیرطبیعی و بی‌دلیل عروق خونی در یک نقطه تشکیل می‌شوند و با اغلب با درد همراه هستند. البته این تومورها اغلب در نوزادان و کودکان دیده می‌شود و معمولاً بدون درمان خاصی رفع می‌شوند؛ اما ممکن است بزرگسالان نیز با این مشکل دچار شوند و درد زیادی را تجربه کنند. پزشک در حین آزمایشات هموروئید، وجود یا عدم وجود این تومور را نیز بررسی می‌کند. همانژیوم‌ها اغلب به‌صورت لکه‌های بنفش یا قرمزرنگ ظاهر می‌شوند و ممکن است خونریزی نیز داشته باشند. بنابراین، در درمان بواسیر، ابتدا باید در صورت وجود این همانژیوم، این تومور را رفع کرد.
بررسی پولیپ
پولیپ‌ها معمولا علائمی ندارند اما می‌توانند خونریزی داشته باشند. برای تشخیص آن‌ها پزشک می‌تواند به معاینه بصری و بالینی اکتفا کند؛ اما در برخی موارد به اقدامات تخصصی احتیاج است تا در صورت نیاز از پولیپ‌ها نمونه‌برداری شود. پولیپ‌های مقعدی اغلب توده‌های خوش‌خیمی هستند که خطری ندارند؛ اما اگر از نوع نئوپلاستیک باشند، بیمار را در معرض خطر ابتلا به سرطان قرار می‌دهند. پزشک پس از اطمینان از وجود پولیپ نئوپلاستیک، با اطمینان بیشتری اقدامات لازم برای درمان قطعی بواسیر را تعیین می‌کند.
تشخیص هموروئید با نمونه‌برداری
در بسیاری از مواقع پیش آمده است که پزشکان با معاینه بالینی و بررسی عینی علائم، نمی‌توانند با اطمینان اعلام کنند که علائم به‌وجودآمده ناشی از بواسیر است. در این صورت، به نمونه‌برداری و فرستادن نمونه‌ها به آزمایشگاه نیاز است.
در صورتی که پزشک به وجود توده‌های غیرطبیعی مشکوک باشد، با استفاده از روش‌های کولونوسکوپی و آنوسکوپی، از بافت مقعد نمونه‌ای تهیه می‌کند تا در آزمایشگاه مورد بررسی دقیق قرار بگیرد. متخصصان در آزمایشگاه می‌توانند نمونه را به دقیق‌ترین حالت بررسی کنند و دلیل خونریزی، تورم و التهاب مقعد را تشخیص دهند و در نهایت تایید کنند که این علائم به‌دلیل ابتلا به هموروئید بروز پیدا کرده‌اند یا دلیل دیگری در پشت این علائم پنهان شده است. با نتایج آزمایش، متخصصان می‌توانند به‌طور قطعی علائم پیش‌سرطانی، وجود توده‌های سرطانی، عفونت و التهاب را تشخیص دهند و بهترین درمان را پی بگیرند.
آزمایش هموروئید با رکتوسکوپی، سیگموئیدوسکوپی و آنوسکوپی
از بهترین و موثرترین روش‌های تشخیص بواسیر می‌توان به سیگموئیدوسکوپی، رکتوسکوپی و آنوسکوپی اشاره کرد. رکتوسکوپی به‌صورت مخصوص برای بررسی ناحیه رکتوم انجام می‌شود. در این روش پزشک با استفاده از لوله‌ای باریک به‌نام پروکتوسکوپ که به نور و دوربین مجهز است، داخل رکتوم را معاینه می‌کند. این روش برای تشخیص التهاب و عفونت رکتوم، علت خونریزی مقعدی، بواسیر داخلی و پولیپ‌ها و سرطان رکتوم بسیاری کاربردی است. رکتوسکوپی معمولاً بین 10 تا 20 دقیقه به طول می‌انجامد و دوران نقاهت آن 1 تا 2 روز است. در ادامه سیگموئیدوسکوپی و آنوسکوپی را نیز تشریح می‌کنیم.
سیگموئیدوسکوپی
سیگموئیدوسکوپی شباهت زیادی با رکتوسکپوی دارد؛ با این تفاوت که در این روش از لوله بلندتری استفاده می‌شود که امکان معاینه روده بزرگ را نیز فراهم می‌کند. در برخی موارد برای تشخیص درد شدید هموروئید لازم است که روده بزرگ نیز معاینه شود و در این صورت پزشک انجام سیگموئید.سکوپی را تجویز می‌کند. با این روش می‌توان بیماری‌های التهابی روده، پولیپ‌ها و سرطان کولون را به‌دقت تشخیص داد.
آنوسکوپی
آنوسکوپی منحصراً برای معاینه مقعد انجام می‌شود. برای تشخیص هموروئید، شقاق مقعدی و عفونت‌های موضعی مقعد، این روش بسیار موثر است. در این روش نیز پزشک از لوله‌ای استفاده می‌کند که با لوله مورد استفاده در رکتوسکوپی متفاوت است و آنوسکوپ نام دارد. آنوسکوپ نیز به آرامی وارد مقعد می‌شود و پزشک با دوربین متصل به آنوسکوپ، مقعد را معاینه می‌کند.
تشخیص بواسیر داخلی و خارجی با رادیوگرافی
در روند تشخیص بواسیر، گاهی پزشک به وجود توده‌ها مشکوک می‌شود و در این صورت، احتمالاً انجام آزمایشات تصویربرداری، مانند رادیوگرافی را تجویز خواهد کرد. این آزمایشات به پزشک کمک می‌کنند تا شدت و نوع بیماری را بهتر درک کند و بدین ترتیب بهترین و مناسب‌ترین راه درمانی را انتخاب کند. همچنین پزشک برای اطمینان از وجود یا عدم وجود توده‌ها، این آزمایشات را تجویز می‌کند تا مطمئن شود تنها احتمال خطری که بیمار را تهدید می‌کند، به بواسیر مرتبط است و احتمال وجود توده‌های سرطانی و غیرسرطانی وجود ندارد.
راه تشخیص بواسیر در خانه
همان‌طور که گفته شد، تنها پزشک می‌تواند با قطعیت با معاینه بالینی وجود بواسیر را تایید کند. حتی بهترین پزشکان نیز نمی‌توانند با مشاهده کردن علائم مقعد و معاینه فیزیکی، از وجود یا عدم وجود بواسیر، آبسه مقعدی، برجستگی‌های غیرعادی و … اطمینان حاصل کنند. برای این‌که بتوان با قطعیت دلیل درد، عفونت و خونریزی مقعد را مشخص کرد باید به پزشک مراجعه کنید. با این حال، شما با دانستن علائم شایع بواسیر می‌توانید به وجود بواسیر شک کنید تا متوجه شوید اولین کاری که باید بکنیدف مراجعه به پزشک بواسیر است. در ادامه اصلی‌ترین علائم هموروئید نوشته شده‌اند:
- درد و خونریزی: درد مقعدی می‌تواند دلایل زیادی داشته باشد؛ از جمله فیشر، آبسه، التهاب روده، اسپاسم عضلانی، آسیب‌دیدجگی دنبالچه، عفونت‌های قارچی، بیماری‌های مقاربتی و … بنابراین تنها با درد مقعدی نمی‌توان از بواسیر مطمئن شد. با این حال، اگر درد مقعدی با خونریزی مقعدی همراه باشد، احتمال ابتلا به بواسیر افزایش می‌یابد.
- عفونت و التهاب: بواسیر باعث درد مقعدی می‌شود و احتمال خونریزی دارد. از همین طریق در اغلب مواقع با عفونت و التهاب همراه است
- برآمدگی: وجود توده‌های نرم در اطراف مقعد، به اطراف زیاد نشان‌دهنده وجود بواسیر خارجی است.
- ناتوانی در دفع: کسانی که بواسیر داخلی یا خارجی مبتلا هستند، اغلب با مشکلاتی اعم از انسداد مدفوع، بی‌اختیاری مدفوع و … دچار می‌شوند.
- تغییرات عملکرد روده: تغییرات غیرمعمول روده مانند یبوست یا اسهال مزمن، می‌تواند نشانه‌ای از وجود بواسیر باشد.
سوالات متداول
آیا امکان دارد که بواسیر خودبه‌خود درمان شود؟
در برخی موارد بواسیرهای کوچک و خوش‌خیم با تغذیه مناسب هم رفع می‌شوند؛ اما بواسیرهایی که دردناک هستند و امکان خونریزی دارند، نیازمند درمان تخصصی و پزشکی هستند و در صورت عدم درمان روزبه‌روز وخیم‌تر می‌شوند.
چه آزمایشاتی برای تشخیص بواسیر لازم است؟
آنوسکوپی، آزمایش کبد، آزمایش عملکرد روده، آزمایش خون، سیگموئیدوسکوپی، رکتوسکوپی و … از آزمایشات مرسوم برای تشخیص هموروئید هستند.
آیا کودکان نیز به هموروئید مبتلا می‌شوند؟
بواسیر در کودکان نیز رخ می‌دهد و اغلب راهکارهای تشخیصی بزرگسالان برای کودکان نیز قابل استفاده هستند.
آیا بواسیر دردناک با خارش نیز همراه می‌شود؟
بواسیر دردناک در اغلب مواقع خونریزی نیز دارد. به همین دلیل احتمال التهاب و عفونت فراوان است و با خارش تحمل‌ناپذیری همراه است.
آیا هر برآمدگی در مقعد نشان‌دهنده وجود بواسیر است؟
خیر. برآمدگی‌های در مقعد می‌توانند ناشی از مشکلات دیگری همچون آبسه، زگیل، شقاق، فیستول و … باشد و برای تشخیص دقیق باید به پزشک مراجعه کرد.
سخن پایانی
تشخیص بواسیر به‌صورت قطعی فقط از پس پزشک برمی‌آید. پزشکان با کمک آزمایشات و تجهیزات مختلف می‌توانند به روش‌های گوناگون از وجود بواسیر خارجی یا داخلی مطمئن شوند. رکتوسکوپی، آندوسکوپی و سیگموئیدوسکوپی سه مورد مرسوم از آزمایش هموروئید است. بواسیر در اغلب مواقع در صورت تشخیص به‌موقع قابل درمان است. ما در این مقاله درباره روند و روش‌های تشخیص هموروئید توضیح دادیم؛ چرا که عدم تشخیص این بیماری منجر می‌شود که بواسیر از سطح یک بیماری ساده، به سطح یک بیماری پیچیده و کشنده پیشرفت کند. بنابراین در صورت مشاهده علائم بواسیر که ما در این مقاله به آن‌ها اشاره کرده‌ایم، سریعاً به پزشک بواسیر مراجعه کنید تا از هر خطری جلوگیری شود و درد کاملاً تسکین پیدا کند.
ما در کلینیک دکتر کولو، به بهترین تجهیزات مجهز هستیم. پزشکان ما با بیشترین تجربه حرفه‌ای در تشخیص و درمان هموروئید، در کنار شما هستند تا در محیطی ایمن و آرام، با خیال راحت برای درمان قطعی خود اقدام کنید.
