تفاوت شقاق و بواسیر، موضوع بسیار حساس و مهمی است که در این مقاله به آن می‌پردازیم. بسیاری از شما از تفاوت این دو بیماری اطلاع ندارید و آن دو را با یکدیگر اشتباه می‌گیرید. شقاق و بواسیر بسیار دردناک و آزاردهنده هستند و در علل، علائم و درمان‌شان با یکدیگر متفاوت‌اند. آگاه باشید تشخیص اشتباه این دو بیماری، می‌تواند به درمان‌های نادرست و طولانی شدن دوره بیماری منجر شود و فرد را با عواقب خطرناکی از جمله عفونت، فیستول (کانالی پر از چرک که دو عضو مجاور را به یکدیگر متصل می‌کند) و آبسه مواجه کند. بنابراین مراجعه به کلینیک‌های معتبر و پزشک بواسیر اهمیت بسیاری دارد. ما در این مقاله به ابعاد مختلف تفاوت این دو بیماری و پاسخ سؤال فرق شقاق و هموروئید چیست؟ می‌پردازیم پس تا انتهای مقاله با دکترکولو همراه باشید.
فهرست مطالب
شقاق چیست؟
شقاق یا فیشر و بواسیر یا هموروئید دو بیماری رایج ناحیه حساس مقعد و مخرج هستند که ویژگی‌های متفاوتی دارند. اما بسیاری از افراد از تفاوت فیشر و هموروئید اطلاع و آگاهی ندارند.
شقاق، ترک و زخمی است که در دیوار داخلی اطراف مقعد و مخرج ایجاد می‌شود این شکاف معمولاً در قسمت خلفی (پشتی) مقعد ایجاد می‌شود و می‌تواند بسیار دردناک باشد. این عارضه علل و علائم گوناگونی دارد که در زیر به آنها اشاره می‌کنیم؛
علل بروز شقاق
- یبوست و سخت شدن مدفوع که باعث پاره شدن و زخم پوست مقعد می‌شود.
- اسهال مزمن
- ابتلا به بیماری‌های التهابی مزمن روده مثل بیماری کرون و کولیت زخمی
- عفونت‌های قارچی
- آلرژی و حساسیت‌های پوستی
- سوء تغذیه
- سرطان روده
- ترومای مقعدی
- انجام مکرر حمام‌های طولانی
علائم بروز شقاق
- درد شدیدی که هنگام دفع مدفوع رخ می‌دهد و می‌تواند چندین ساعت طول بکشد.
- خونریزی همراه با دفع مدفوع
- ترشحات مخاطی یا چرکی از محل شقاق
- وجود ترک و زخم دردناک در ناحیه مقعد
- تورم و التهاب در محل شقاق
- احساس سوزش و خارش در مقعد
- اسپاسم عضلات اسفنکتر (عضله‌ای که مقعد را بسته نگه می‌دارد)
بواسیر چیست؟
بواسیر، رگ‌های متورم و ملتهب در ناحیه مقعد است که بر اثر فشار و ورم رگ‌های خونی در این ناحیه ایجاد می‌شود. این رگ‌ها می‌توانند در داخل یا خارج از مقعد متورم شوند. در نوع خارجی کاملاً مشهود است. اما در نوع داخلی آن قابل مشاهده نیست. این عارضه علل و علائم گوناگونی دارد که در زیر به آنها اشاره می‌کنیم؛
علل بروز بواسیر
- کم تحرکی و زندگی بی‌تحرک
- مصرف بیش از حد مواد غذایی فرآوری شده و فاقد فیبر
- بارداری
- اضافه وزن و چاقی
- سن بالا (بالای 45-50 سال)
- سابقه خانوادگی
- ابتلا به بیماری‌های مزمن مثل دیابت
- استرس و فشارهای روانی
- سوء‌هاضمه و یبوست مزمن
- عدم تخلیه کامل مقعد هنگام دفع مدفوع
علائم بروز بواسیر
- خونریزی و قطره قطره شدن خون پس از دفع مدفوع
- درد و ناراحتی در هنگام دفع مدفوع
- خارش در ناحیه مقعد
- ترشحات مخاطی از مقعد
- بیرون زدگی گره‌هایی در اطراف مقعد (در بواسیر خارجی)
- احساس دفع ناقص مدفوع و ماندگاری بخشی از آن در روده
- درد و التهاب در نشستن
تفاوت شقاق و بواسیر
حال که با ویژگی و علل و علائم هر یک از بیماری‌های شقاق و بواسیر آشنا شدید در این بخش به تفاوت بيرون زدگي تفاوت شقاق و بواسیر در چند مورد اشاره می‌کنیم؛
- درد: درد در بیماری شقاق به ویژه هنگام اجابت مزاج شدید و تیز است. اما بواسیر ممکن است دردناک باشد، اما معمولاً درد آن به اندازه شقاق شدید نیست.
- خونریزی: خونریزی در عارضه شقاق پس از اجابت مزاج خالص و روشن است. اما در بواسیر در هنگام اجابت مزاج قرمز روشن است.
- محل: شقاق شکاف عمیق در دیواره داخلی مقعد است؛ اما بواسیر رگ‌های متورم در داخل یا خارج از مقعد است.
- تشخیص: شقاق با معاینه فیزیکی توسط پزشکان متخصص همچون دکتر محمد کاظم شاهمرادی تشخیص داده می‌شود. اما بواسیر با معاینه فیزیکی و گاهی آندوسکوپی قابل تشخیص است.
تفاوت درمان شقاق و بواسیر
درمان شقاق و بواسیر با یکدیگر متفاوت است؛ هر چند در برخی موارد، درمان‌های مشترکی نیز وجود دارد اما شقاق و بواسیر به دلیل علل و علائم متفاوت درمان متفاوتی می‌پذیرند در زیر به دلایل تفاوت در درمان آن دو اشاره می‌کنیم؛
- علل متفاوت: شقاق و بواسیر علل مختلفی دارند. شقاق معمولاً به دلیل یبوست، زور زدن هنگام اجابت مزاج و پارگی در دیواره مقعد ایجاد می‌شود، در حالی که بواسیر به دلیل تورم رگ‌های خونی در ناحیه مقعد ایجاد می‌شود.
- علائم متفاوت: علائم شقاق و بواسیر نیز با یکدیگر متفاوت است. شقاق با درد شدید، خونریزی خالص و روشن و اسپاسم عضلانی همراه است، در حالی که بواسیر با خارش، خونریزی قرمز روشن و بیرون‌زدگی بافت همراه است.
در این بخش به روش‌های درمانی متفاوت این دو عارضه می‌پردازیم؛
درمان شقاق
- تغییرات سبک زندگی: افزایش فیبر در رژیم غذایی، مصرف آب کافی، اجتناب از زور زدن هنگام اجابت مزاج
- دارودرمانی: کرم‌ها، پمادها و شیاف‌های موضعی برای کاهش درد و التهاب مثل کرم زینک اکساید
- روش‌های درمانی دیگر: حمام سیتز، لیزر درمانی، جراحی (در موارد شدید)
درمان بواسیر
- تغییرات سبک زندگی: مشابه شقاق
- دارودرمانی: کرم‌ها، پمادها و شیاف‌های موضعی برای کاهش درد و التهاب
- روش‌های درمانی دیگر: باندینگ، اسکلروتراپی، هموروئیدکتومی (جراحی)
مشابهت‌ها در درمان شقاق و بواسیر
- تغییرات سبک زندگی: در هر دو مورد، تغییرات سبک زندگی مانند افزایش فیبر در رژیم غذایی، مصرف آب کافی و اجتناب از زور زدن هنگام اجابت مزاج اهمیت زیادی دارد.
- داروهادرمانی: برخی از داروهای موضعی ممکن است برای هر دو بیماری استفاده شود.
نکته مهم این است که
- خوددرمانی نکنید: هرگز بدون مشورت با پزشک، از داروهای بدون نسخه یا درمان‌های خانگی استفاده نکنید.
- به پزشک مراجعه کنید: اگر علائمی مانند درد، خونریزی، خارش یا تورم در ناحیه مقعد دارید، حتماً به پزشک مراجعه کنید تا تشخیص دقیق و درمان مناسب را دریافت کنید.
نتیجه تشخیص اشتباه تفاوت شقاق و بواسیر
اگر شقاق و بواسیر به اشتباه به جای یکدیگر تشخیص داده شوند، ممکن است مشکلات زیر پیش بیاید:
- درمان نامناسب: اگر شقاق به اشتباه بواسیر تشخیص داده شود، ممکن است درمان‌هایی مثل برداشتن جراحی بواسیر صورت گیرد که برای شقاق ضرورت ندارد. همچنین اگر بواسیر به جای شقاق تشخیص داده شود، درمان‌های سطحی و موضعی کافی نیست.
- عود مجدد: اگر علت اصلی تشخیص داده نشود، احتمال عود مجدد بیماری وجود دارد.
- پیشرفت بیماری: با تشخیص اشتباه، احتمال پیشرفت بیماری و عوارض طولانی مدت وجود دارد.
- عفونت‌های ثانویه: درمان نادرست می‌تواند به عفونت‌های ثانویه در ناحیه مقعد منجر شود.
- اثرات روانی منفی: تشخیص و درمان اشتباه می‌تواند باعث اضطراب و استرس در بیمار شود.
بنابراین تشخیص دقیق و تفکیک این دو بیماری بسیار حائز اهمیت است و در هر صورت باید به پزشک متخصص مراجعه شود. معاینات کامل و آزمایش‌های لازم برای تشخیص صحیح، ضروری هستند.
تفاوت میزان شیوع شقاق و بواسیر در افراد
در مورد شیوع شقاق و بواسیر می‌توان چنین توضیح داد:
- شقاق یکی از شایع‌ترین بیماری‌های مقعدی است اما نسبت به بواسیر کمتر اتفاق می‌افتد.
- تقریباً پنج درصد از مردم دنیا، در طول عمر خود، حداقل یک بار به شقاق مبتلا می‌شوند.
- میزان شیوع شقاق در زنان بیشتر از مردان است.
- معمولاً افراد مسن‌تر بیشتر در معرض ابتلا هستند.
- بواسیر یکی از شایع‌ترین بیماری‌هاست و تقریباً 50 درصد مردم حداقل یک بار در طول زندگی دچار آن می‌شوند.
- شیوع آن در افراد بالای 50 سال بیشتر است و با افزایش سن نیز بر شیوع آن افزوده می‌شود.
- شیوع بواسیر در مردان و زنان تقریباً یکسان است.
- بواسیر داخلی رایج‌تر از نوع خارجی آن است.
- بنابراین بواسیر شایع‌تر از شقاق است و جزو بیماری‌های بسیار رایج محسوب می‌شود.
سؤالات متداول
داروهایی که معمولاً برای درمان بواسیر و شقاق تجویز می‌شوند، چیست؟
معمولاً از داروهای زیر برای درمان بواسیر استفاده می‌شود؛
- مسهل‌های ملین مانند ایزوفلاون، سنا مصری، بیزاکودیل
- مکمل‌های حاوی فیبر همچون متیل سلولز، پسیلیوم، کلسیم پلی کربوفیل
- داروهای ضد التهاب موضعی نظیر هیدروکورتیزون
- داروهای کاهنده حجم و خونریزی بواسیر مانند فلاونوئیدها
- مسکن‌هایی مانند استامینوفن، ایبوپروفن
معمولاً از داروهای زیر برای درمان شقاق استفاده می‌شود؛
- مسهل‌های ملین
- کرم‌ها و ژل‌های ضد التهاب و بی‌حس‌کننده موضعی
- داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی نظیر دیکلوفناک
- آنتی بیوتیک‌ها در صورت عفونت ثانویه
- کرم‌های اپیتلیالیزاسیون تسریع‌کننده بهبود زخم
نکته مهم این است که درمان دارویی همیشه باید تحت نظر پزشک انجام شود.
داروهای ممنوع در زمان ابتلا به بواسیر و شقاق چیست؟
در زمان ابتلا به بواسیر یا شقاق، مصرف برخی داروها ممنوع است یا باید با احتیاط مصرف شود.
- داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی مثل ایبوپروفن، آسپرین و ناپروکسن؛ زیرا احتمال خونریزی را افزایش می‌دهند.
- مسهل‌های تحریک‌کننده و قوی مثل بیزاکودیل و سنا؛ زیرا موجب تشدید التهاب و درد می‌شوند.
- کورتیکواستروئیدها مثل پردنیزولون؛ زیرا خطر عفونت و پارگی را افزایش می‌دهند.
- داروهای ضد انعقاد مثل وارفارین و آسپرین؛ زیرا خطر خونریزی را بالا می‌برند.
- مکمل‌های امگا 3 بالا؛ زیرا ممکن است التهاب را تشدید کنند.
بهتر است قبل از مصرف هر دارویی با پزشک مشورت شود. استفاده از داروهای گیاهی نیز باید با نظر پزشک باشد.
آیا سکس مقعدی باعث ابتلا به بواسیر یا شقاق می‌شود؟
سکس مقعدی لزوماً منجر به ابتلا به بواسیر یا شقاق نمی‌شود، اما؛ می‌تواند خطر ابتلا به این بیماری‌ها را افزایش دهد.
احتمال آسیب به بافت‌های مقعد در سکس مقعدی وجود دارد که می‌تواند زمینه‌ساز التهاب و شقاق شود.
فشار وارده حین سکس مقعدی می‌تواند باعث تحریک وریدهای مقعد و ایجاد بواسیر شود.
استفاده از لوبریکانت و رعایت بهداشت، آماده‌سازی کافی و استفاده از کاندوم می‌تواند خطر آسیب را کاهش دهد.
افراد مبتلا به بواسیر یا شقاق باید از سکس مقعدی اجتناب کنند تا از تشدید علائم جلوگیری شود.
مشورت با پزشک در مورد ارتباط سکس مقعدی و این بیماری‌ها توصیه می‌شود.
با رعایت نکات بهداشتی و پیشگیری، می‌توان از خطر ابتلا کاست.
بیماری‌هایی که می‌توانند باعث بواسیر و شقاق شوند کدام‌اند؟
برخی از بیماری‌هایی که می‌توانند منجر به ابتلا به بواسیر و شقاق شوند عبارت‌اند از:
- یبوست مزمن: سبب سفت شدن مدفوع و فشار بیشتر به مقعد حین دفع می‌شود.
- سرطان روده: می‌تواند باعث التهاب، خونریزی و در نهایت شقاق شود.
- بیماری التهابی روده مانند کولیت زخمی: التهاب مزمن و خونریزی ایجاد می‌کنند.
- دیابت: با اختلال در گردش خون، احتمال بواسیر را افزایش می‌دهد.
- چاقی: فشار به وریدهای مقعد را بالا می‌برد.
- بارداری: فشار رحم باردار به وریدهای لگن منجر به بواسیر می‌شود.
- سندرم‌های ژنتیکی مانند سندرم اهلرز-دانلوس: باعث ضعف بافت هم‌بندی و گرایش به بواسیر می‌شوند.
بنابراین کنترل بیماری‌های زمینه‌ای مهم است تا از بروز عوارضی مانند بواسیر و شقاق پیشگیری شود.
راه‌های پیشگیری از ابتلا به بواسیر و شقاق چیست؟
راه‌های زیر برای پیشگیری از بواسیر و شقاق توصیه می‌شود:
- استفاده از مواد غذایی حاوی فیبر بالا مانند میوه‌ها و سبزی‌ها و نیز خوردن آب کافی، برای جلوگیری از یبوست و نرم نگه داشتن مدفوع توصیه می‌شود.
- ورزش و فعالیت بدنی منظم برای جلوگیری از یبوست و چاقی
- رعایت بهداشت و نظافت فردی در ناحیه مخرج و مقعد
- درمان به موقع یبوست و جلوگیری از زور زدن هنگام دفع
- کنترل وزن و پرهیز از اضافه وزن
- درمان بیماری‌های مزمن مانند دیابت که خطرساز هستند.
- مراجعه منظم به پزشک برای غربالگری
امیدوارم این توصیه‌ها بتواند در پیشگیری از این بیماری‌ها مفید واقع شود.
آیا پس از عمل جراحی احتمال برگشت بواسیر و شقاق هست؟
دلایل احتمال برگشت بواسیر و شقاق پس از جراحی عبارت‌اند از:
- عدم تغییر در عادات غذایی و سبک زندگی فرد پس از عمل جراحی
- وجود برخی عوامل خطرساز مانند یبوست مزمن، چاقی، بارداری و سایر بیماری‌ها
- ضعیف بودن بافت‌های اطراف مقعد
- فشار زیاد هنگام دفع مدفوع
- عفونت و التهاب پس از عمل جراحی
- ژنتیک و ساختار آناتومیک فرد
برای کاهش احتمال عود مجدد، پیگیری دستورات پزشک، اصلاح شیوه زندگی و مراقبت‌های لازم پس از عمل، ضروری است. معمولاً با رعایت نکات فوق نرخ عود پس از جراحی کمتر از ۱۰ درصد است.
آیا شقاق و بواسیر باعث سرطان می‌شوند؟
نه، به طور کلی شقاق و بواسیر باعث ابتلا به سرطان نمی‌شوند، اما در موارد زیر ممکن است خطر ابتلا به سرطان افزایش یابد:
شقاق مزمن و شدید ممکن است به دلیل تحریک و التهاب مداوم، خطر ابتلا به سرطان سلول سنگ‌فرشی پوست مقعد را افزایش دهد. اما این موارد بسیار نادر است.
بواسیر داخلی (درون‌رگی) که به مدت طولانی درمان نشوند، ممکن است باعث التهاب مزمن و در نهایت سرطان رکتوم (مقعد و روده بزرگ) شوند. اما این اتفاق بسیار نادر است.
وجود ضایعات پیش سرطانی مثل پولیپ‌های آدنوماتوز کولون همراه با بواسیر، ممکن است خطر سرطان را افزایش دهند.
در مجموع، اکثر موارد شقاق و بواسیر به سرطان منجر نمی‌شوند. درمان به موقع و مراقبت‌های بهداشتی می‌تواند از بروز عوارض جلوگیری کند. در صورت مشاهده علائم غیر معمول باید به پزشک مراجعه شود.
سخن پایانی
در این مقاله به تفاوت شقاق و بواسیر پرداختیم و هر یک را به تفصیل توضیح دادیم و به علل و علائم و نوع درمان آنها اشاره کردیم و به این موضوع که اگر در تشخیص آن دو بیماری اشتباه کنیم چه اتفاقی می‌افتد، پرداختیم. همان‌طور که در مقاله بالا ذکر شد تشخیص و درمان به موقع بواسیر و شقاق اهمیت بسیاری دارد؛ زیرا این دو بیماری مشکلات فراوانی همراه با درد بسیار زیاد برای افراد ایجاد می‌کنند. تشخیص دقیق بیماری مانع از طولانی شدن روند درمان و بروز عواقب جبران‌ناپذیری همچون عفونت می‌شود. توصیه ما به شما مراجعه به کلینیک‌های معتبر و پزشکان با تجربه در این زمینه است تا با تشخیص دقیق و درمان به‌موقع به شما کمک کنند. پیشنهاد می‌کنیم به کلینیک دکتر کلو مراجعه کنید این کلینیک با دارا بودن پزشکان با تجربه می‌تواند در این زمینه به شما کمک کند.
