آیا هر برآمدگی یا زائده در اطراف مقعد بواسیر است؟ بسیاری از بیماران با زائده‌ای گوشتی یا سوزش در ناحیه مقعد، تصور می‌کنند دچار هموروئید شده‌اند؛ در حالی‌که ممکن است با زگیل مقعدی ناشی از ویروس HPV مواجه باشند. اشتباه در تشخیص این دو، می‌تواند نه‌تنها درمان را بی‌نتیجه کند، بلکه خطر انتقال عفونت یا پیشرفت بیماری را افزایش دهد.
اما چطور می‌توان تفاوت زگیل مقعدی و بواسیر را فهمید؟ علائم ظاهری آن‌ها تا چه اندازه شبیه است؟ و کدام‌یک نیاز به مراجعه فوری دارد؟ بهترین مرکز لیزر بواسیر کجاست؟
در این مقاله، با نگاهی علمی و ساده، فرق این دو عارضه رایج را بررسی می‌کنیم و نشانه‌هایی را معرفی خواهیم کرد که به شما در تشخیص و درمان به‌موقع کمک می‌کنند.
اگر دچار تردید هستید، این محتوا برای شما نوشته شده است.
فهرست مطالب
فرق زگیل مقعدی و بواسیر؛ چرا این تشخیص سخت است؟
در نگاه اول، زگیل مقعدی و بواسیر ممکن است برای بسیاری از بیماران شبیه به هم به‌نظر برسند: هر دو با زائده‌ای در اطراف مقعد همراه‌اند، می‌توانند خارش، سوزش، ترشحات یا حتی خون‌ریزی ایجاد کنند، و معمولاً باعث نگرانی شدید فرد مبتلا می‌شوند. اما واقعیت این است که این دو عارضه نه‌تنها از نظر ساختار و منشاء، بلکه از نظر درمان و میزان خطر نیز با هم تفاوت‌های مهمی دارند.
بواسیر یا هموروئید، ناشی از التهاب و گشادشدگی رگ‌های وریدی در ناحیه انتهایی راست‌روده یا مقعد است. این عارضه معمولاً به دلایلی مانند یبوست مزمن، نشستن طولانی‌مدت، زایمان طبیعی، یا فشار هنگام دفع مدفوع ایجاد می‌شود. بواسیر می‌تواند داخلی یا خارجی باشد و ممکن است با درد، خون روشن، یا بیرون‌زدگی زائده نرم در اطراف مقعد ظاهر شود.
در مقابل، زگیل مقعدی (کوندیلوما) یک بیماری ویروسی است که عامل آن ویروس پاپیلومای انسانی یا HPV می‌باشد. این زائده‌ها اغلب بدون درد هستند، اما ممکن است گسترده، خوشه‌ای‌شکل و گاه با خارش یا ترشح همراه باشند. زگیل مقعدی معمولاً از طریق تماس جنسی محافظت‌نشده یا آلودگی مستقیم به HPV منتقل می‌شود و می‌تواند نشانگر یک عفونت مقاربتی (STD) باشد.
نکته مهم اینجاست که برخی زائده‌ها در مرحله اولیه شباهت زیادی به هم دارند، به‌ویژه اگر بیمار علائم را درست توصیف نکند یا معاینه تخصصی به‌درستی انجام نشود. به همین دلیل، تشخیص افتراقی بواسیر و زگیل مقعدی باید حتماً توسط پزشک متخصص، ترجیحاً متخصص گوارش یا جراح کولورکتال انجام شود.
عدم تشخیص به‌موقع زگیل ممکن است منجر به گسترش عفونت HPV و حتی افزایش خطر سرطان مقعد در برخی گونه‌های پرخطر این ویروس شود. از سوی دیگر، اشتباه گرفتن هموروئید با زگیل می‌تواند باعث تجویز درمان نادرست یا تاخیر در بهبودی گردد.
جمع‌بندی این بخش:
هرچند ظاهر زگیل مقعدی و بواسیر در مواردی می‌تواند مشابه باشد، اما ریشه، درمان، و پیامدهای هر کدام کاملاً متفاوت است. تشخیص صحیح با معاینه دقیق، شرح‌حال کامل، و در برخی موارد انجام تست HPV، اولین و حیاتی‌ترین گام برای درمان درست و جلوگیری از عوارض بلندمدت است.
علائم زگیل مقعدی و بواسیر؛ شباهت‌ها و تفاوت‌ها
بسیاری از بیماران هنگام مشاهده یک زائده یا ناراحتی در اطراف مقعد، دچار سردرگمی می‌شوند: «آیا این زائده بواسیر است یا زگیل؟» پاسخ به این سؤال، بدون شناخت دقیق علائم بالینی هر بیماری و تفاوت‌های ظاهری و عملکردی آن‌ها ممکن نیست. در این بخش، مهم‌ترین علائم را از جنبه‌های مختلف مقایسه می‌کنیم.
شکل ظاهری زائده
بواسیر خارجی معمولاً به‌شکل یک توده نرم یا گره‌مانند، گاهی بنفش یا مایل به قرمز در لبه مقعد دیده می‌شود. ممکن است هنگام نشستن یا اجابت مزاج بیرون‌زدگی بیشتری پیدا کند.
زگیل مقعدی اغلب به‌شکل زائده‌های کوچک، گوشتی و متمایل به رنگ پوست یا کمی تیره‌تر دیده می‌شود که ممکن است خوشه‌ای، گل‌کلمی یا پراکنده باشند. برخلاف بواسیر، سطح آن‌ها زبر یا فلس‌دار است و اغلب رشد آهسته دارند.
درد
بواسیر (هموروئید) – به‌ویژه نوع خارجی یا ترومبوزه – می‌تواند درد شدیدی ایجاد کند، به‌خصوص هنگام دفع، نشستن طولانی یا لمس زائده.
زگیل مقعدی معمولاً بدون درد است، مگر در مواردی که به دلیل اصطکاک یا عفونت ثانویه تحریک شده باشد. گاهی خارش یا احساس ناراحتی خفیف ایجاد می‌کند.
خون‌ریزی
در بواسیر داخلی، شایع‌ترین علامت، خون روشن روی مدفوع یا دستمال توالت است، که معمولاً بدون درد ظاهر می‌شود. در بواسیر خارجی، خون‌ریزی کمتر دیده می‌شود.
در زگیل‌های مقعدی، خون‌ریزی نادر است و تنها در صورت زخم شدن سطح زگیل یا تحریک شدید ایجاد می‌شود. اگر بیمار سابقه خون‌ریزی بدون زائده‌ی دردناک داشته باشد، احتمال هموروئید بالاتر است.
خارش و سوزش
هر دو بیماری ممکن است با خارش مقعدی همراه باشند. در بواسیر، این حالت معمولاً ناشی از تحریک پوستی و رطوبت ناحیه است.
در زگیل مقعدی، خارش و سوزش بیشتر به دلیل رشد ویروسی زائده‌ها و تحریک موضعی ایجاد می‌شود.
ترشحات غیرطبیعی
بواسیر به‌ندرت با ترشح همراه است، مگر در موارد مزمن که التهاب یا عفونت ثانویه ایجاد شده باشد.
در مقابل، زگیل مقعدی ممکن است ترشح خفیف بی‌رنگ یا بدبو داشته باشد، به‌خصوص در موارد پیشرفته یا چند زگیله.
تأثیر بر اجابت مزاج
بواسیر داخلی بزرگ می‌تواند باعث احساس ناکامل بودن دفع یا انسداد نسبی مقعد شود.
زگیل‌های وسیع نیز در صورت گستردگی، ممکن است باعث احساس پری، انسداد جزئی یا فشار هنگام اجابت مزاج شوند؛ ولی این حالت نادرتر از بواسیر است.
شباهت‌ها در یک نگاه:
علامت بواسیر زگیل مقعدی
ظاهر زائده نرم و رگ‌مانند زائده گوشتی، زبر و خوشه‌ای
درد معمولاً وجود دارد معمولاً بدون درد
خون‌ریزی شایع (بویژه بواسیر داخلی) نادر
خارش و سوزش گاه وجود دارد شایع‌تر در مراحل اولیه
ترشح نادر ممکن است وجود داشته باشد
تأثیر بر دفع گاه احساس انسداد یا ناقص بودن بندرت اختلال ایجاد می‌کند
جمع‌بندی این بخش:
هرچند ممکن است علائم زگیل مقعدی و بواسیر در مراحل ابتدایی شبیه هم باشند، اما با توجه به ظاهر، محل، درد، و سایر ویژگی‌ها، می‌توان تمایز اولیه را قائل شد. با این حال، تنها راه تشخیص قطعی، معاینه دقیق توسط پزشک و در صورت لزوم، آزمایش‌های تخصصی مانند تست HPV یا آنوسکوپی است. در بخش بعد، درباره روش‌های تشخیص قطعی صحبت خواهیم کرد.
روش‌های تشخیص قطعی؛ از معاینه تا تست HPV
تشخیص دقیق بین زگیل مقعدی و بواسیر به‌ویژه در مراحل اولیه، تنها با تکیه بر علائم بالینی ممکن نیست. بسیاری از بیماران تنها بر اساس ظاهر یا احساس ناخوشایند ناحیه مقعد، اقدام به خوددرمانی می‌کنند، در حالی که تشخیص علمی نیازمند معاینه فیزیکی و در مواردی، تست‌های تخصصی است.
معاینه بالینی؛ اولین و مهم‌ترین گام
پزشک متخصص (پروکتولوژیست یا جراح عمومی) با بررسی دقیق ناحیه مقعد در وضعیت خوابیده‌ی مخصوص معاینه، قادر است بسیاری از تفاوت‌های ظاهری زگیل مقعدی و بواسیر را تشخیص دهد:
زائده‌های گوشتی، سفت یا گل‌کلمی → زگیل
توده‌های رگ‌مانند، کبود یا ملتهب → بواسیر
در صورت مشاهده زائده‌های متعدد یا مشکوک به ویروسی بودن، ممکن است ادامه‌ی بررسی‌ها لازم باشد.
آنوسکوپی؛ بررسی داخل کانال مقعد
آنوسکوپی (Anoscopy) روشی غیرتهاجمی با ابزار باریک و نوری است که پزشک با کمک آن می‌تواند داخل کانال مقعد را برای تشخیص زگیل‌های داخلی یا بواسیر داخلی مشاهده کند. این روش به‌ویژه در مواردی که:
خون‌ریزی یا ترشح بدون منشأ واضح وجود دارد
بیمار سابقه رابطه جنسی مقعدی یا رفتار پرخطر جنسی دارد
زگیل خارجی دیده شده و پزشک نگران انتقال داخلی ویروس HPV است
بسیار مؤثر خواهد بود.
کولونوسکوپی؛ در صورت احتمال آسیب‌های بالاتر
اگر بیمار همراه با زائده یا درد مقعدی، علائمی مانند:
تغییر ناگهانی در عادت‌های روده‌ای
کاهش وزن غیرقابل توجیه
خون‌ریزی مکرر یا طولانی‌مدت
سابقه خانوادگی سرطان روده
را داشته باشد، پزشک ممکن است برای رد هرگونه ضایعه پیش‌سرطانی یا پولیپ‌ها، کولونوسکوپی توصیه کند.
تست PCR برای HPV؛ تشخیص ویروسی قطعی
برای تأیید زگیل مقعدی ناشی از ویروس HPV (ویروس پاپیلومای انسانی)، روش طلایی، تست PCR HPV است که از نمونه‌برداری موضعی انجام می‌شود. این تست:
نوع ویروس HPV (کم‌خطر یا پرخطر) را مشخص می‌کند
احتمال درگیری نواحی دیگر مانند دهانه رحم یا نای را در زنان بررسی می‌کند
برای برنامه‌ریزی درمان طولانی‌مدت بسیار مفید است
توجه: در زگیل‌های مکرر یا عودکننده، تست HPV ضروری است.
چه زمانی باید فوراً به پزشک مراجعه کرد؟
در صورت مشاهده موارد زیر، مراجعه سریع به پزشک متخصص ضروری است:
زائده‌ی جدید یا در حال رشد در ناحیه مقعد
خون‌ریزی مکرر یا همراه با درد شدید
ترشحات بدبو یا تحریک پوست اطراف مقعد
زائده‌های متعدد یا خوشه‌ای
سابقه‌ی شریک جنسی متعدد یا رفتار جنسی پرخطر
جمع‌بندی این بخش:
اگرچه تشخیص تفاوت بین بواسیر و زگیل مقعدی در ظاهر ممکن است ساده به‌نظر برسد، اما در عمل، نیازمند معاینه بالینی دقیق، بررسی‌های تصویربرداری داخلی و در مواردی تست HPV است. تأخیر در تشخیص، به‌ویژه در زگیل‌های ویروسی ناشی از HPV پرخطر، می‌تواند با پیامدهایی جدی مانند انتقال به دیگران یا درگیری نواحی بالاتر همراه باشد.
در بخش بعد، به سراغ روش‌های درمانی قطعی و علمی برای بواسیر و زگیل مقعدی می‌رویم.
تفاوت درمان زگیل مقعدی و بواسیر؛ از کرایو تا لیزر
هرچند زگیل مقعدی و بواسیر (هموروئید) ممکن است از نظر ظاهری شباهت‌هایی داشته باشند، اما روش‌های درمانی آن‌ها کاملاً متفاوت است. درمان موفق هرکدام نیازمند تشخیص صحیح، انتخاب دقیق روش درمانی و گاهی ترکیب چند رویکرد هم‌زمان است.
درمان بواسیر؛ از دارو تا جراحی هموروئید
بواسیر یا هموروئید بسته به درجه‌ی آن (از درجه ۱ تا ۴) و علائم بالینی بیمار، درمان‌های متفاوتی دارد:
یک. درمان‌های دارویی و محافظه‌کارانه:
برای هموروئیدهای خفیف (درجه ۱ و ۲)، معمولاً این اقدامات مؤثرند:
پماد یا شیاف هموروئید حاوی هیدروکورتیزون، لیدوکائین یا تروکسروتین
داروهای ضد التهاب موضعی
ملین‌های گیاهی یا دارویی جهت پیشگیری از یبوست
حمام سیتز با آب گرم چند بار در روز برای کاهش التهاب
دو. درمان‌های کم‌تهاجمی یا مطبی:
در موارد متوسط، پزشک ممکن است از یکی از این روش‌ها استفاده کند:
رابربند لیگیشن (RBL): بستن رگ هموروئید با حلقه کشی
اسکلروتراپی: تزریق ماده خشک‌کننده به درون بواسیر
انعقاد مادون قرمز (IRC): برای کوچک کردن بواسیر
سه. جراحی بواسیر:
در هموروئید درجه ۳ یا ۴، یا مواردی با خون‌ریزی شدید، نیاز به جراحی است:
هموروئیدکتومی باز یا بسته
لیزر هموروئید؛ با مزایایی مانند درد کمتر، برش محدود و بازگشت سریع‌تر بیمار
درمان زگیل مقعدی؛ تمرکز بر تخریب ویروسی
زگیل مقعدی ناشی از ویروس HPV است و درمان آن باید با هدف از بین بردن ضایعه و کاهش احتمال انتقال ویروس انجام شود. برخلاف بواسیر، درمان‌های خوراکی معمولاً مؤثر نیستند و اقدامات موضعی یا فیزیکی مورد نیاز است.
یک. درمان‌های دارویی موضعی (در مراحل اولیه):
پودوفیلین، ایمی‌کیمود (Aldara)، یا تری‌کلرواستیک اسید (TCA)
این داروها باید تنها توسط پزشک یا با دستور او استفاده شوند، چون ممکن است باعث سوختگی یا زخم شوند.
دو. کرایوتراپی (انجماد با نیتروژن مایع):
یکی از روش‌های مؤثر، منجمد کردن زگیل‌ها با دمای بسیار پایین است که منجر به از بین رفتن آن‌ها می‌شود. نیاز به چند جلسه درمان دارد و برای زگیل‌های کوچک تا متوسط کاربردی است.
سه. الکتروکوتر (سوزاندن با جریان الکتریکی):
در موارد مقاوم یا زگیل‌های بزرگ‌تر، سوزاندن زگیل با جریان الکتریکی به‌صورت سرپایی انجام می‌شود. این روش ممکن است با درد خفیف و قرمزی پس از درمان همراه باشد.
چهار. لیزر CO₂ یا لیزر جراحی:
در موارد گسترده یا بازگشتی، لیزر درمانی بهترین گزینه است. لیزر به‌طور دقیق بافت آلوده به ویروس را تخریب می‌کند و خون‌ریزی نیز بسیار کم است.
پنج. جراحی فیزیکی:
در زگیل‌های بزرگ و توده‌ای، یا موارد مقاوم به روش‌های دیگر، ممکن است جراحی موضعی با بی‌حسی انجام شود.
تفاوت‌های کلیدی در درمان زگیل و بواسیر
عامل بواسیر زگیل مقعدی
عامل زمینه‌ای فشار وریدی، یبوست، نشستن طولانی ویروس HPV (تماس جنسی یا غیرجنسی)
داروی خوراکی مؤثر بله (ضد التهاب، ملین) نه (درمان فقط موضعی یا فیزیکی)
خودبه‌خودی خوب می‌شود؟ گاهی در مراحل خفیف نه؛ نیاز به درمان دارد
احتمال عود در موارد شدید زیاد، به‌ویژه اگر درمان ناقص باشد
خطر انتقال به دیگران نه بله؛ از طریق تماس جنسی یا مستقیم
جمع‌بندی این بخش:
درمان بواسیر اغلب محافظه‌کارانه و مرحله‌ای است و در مراحل پیشرفته، به جراحی یا لیزر نیاز دارد. در مقابل، درمان زگیل مقعدی نیازمند رویکردی هدفمند برای تخریب ویروس HPV است و بدون مداخله‌ی مستقیم، احتمال عود و انتقال بالا خواهد بود. انتخاب روش مناسب، بسته به شدت، محل و وسعت ضایعه، و البته نظر پزشک متخصص انجام می‌شود.
جمع‌بندی و پاسخ به سؤالات پرتکرار بیماران
تمایز بین بواسیر و زگیل مقعدی تنها با مشاهده ظاهری ممکن نیست. بسیاری از بیماران، زائده‌های پوستی اطراف مقعد را خودسرانه بواسیر یا شقاق تشخیص می‌دهند، در حالی‌که ممکن است مبتلا به زگیل ناشی از ویروس HPV باشند. تأخیر در تشخیص صحیح، می‌تواند باعث پیشرفت زگیل، انتقال ویروس و در مواردی نادر، افزایش خطر بدخیمی مقعدی شود.
در این بخش، به پرتکرارترین پرسش‌های بیماران پاسخ می‌دهیم:
آیا زگیل مقعدی باعث سرطان می‌شود؟
در اغلب موارد، زگیل مقعدی خوش‌خیم است و با درمان‌های موضعی قابل کنترل است. اما برخی سوش‌های پرخطر ویروس HPV (مثل نوع ۱۶ و ۱۸) ممکن است در درازمدت با سرطان مقعد یا دهانه رحم در ارتباط باشند. به همین دلیل، پیگیری پزشکی و انجام تست HPV در موارد مشکوک توصیه می‌شود.
چگونه بفهمم زائده‌ی اطراف مقعدم بواسیر نیست؟
تشخیص تفاوت بین بواسیر داخلی یا خارجی و زگیل مقعدی به‌تنهایی امکان‌پذیر نیست. ظاهر، قوام، تعداد، محل دقیق، خون‌ریزی یا ترشحات زائده‌ها نشانه‌هایی هستند که پزشک متخصص با معاینه بالینی یا آنوسکوپی آن‌ها را بررسی می‌کند.
برای تشخیص قطعی زگیل، گاهی نیاز به تست PCR برای HPV و بیوپسی نیز هست.
آیا زگیل مقعدی درمان قطعی دارد؟
اگرچه روش‌هایی مانند کرایو، لیزر، الکتروکوتر یا درمان‌های موضعی می‌توانند زائده‌ها را حذف کنند، اما چون ویروس HPV در لایه‌های پوست باقی می‌ماند، امکان عود بیماری وجود دارد. بهترین راه، درمان به‌موقع، تقویت سیستم ایمنی، رعایت بهداشت جنسی، و پایش منظم نزد پزشک است.
به کدام پزشک باید مراجعه کنیم؟
برای تشخیص اولیه و درمان بواسیر یا زگیل مقعدی، بهترین گزینه پزشک متخصص کولورکتال یا گوارش و کبد است.
در مواردی، پزشک پوست و مو برای بررسی زگیل‌های تناسلی، یا متخصص بیماری‌های عفونی برای ارزیابی سوش HPV، نیز وارد فرآیند درمان می‌شوند.
آیا خون‌ریزی از زگیل ممکن است؟
بله، زگیل‌های بزرگ یا تحریک‌شده گاهی دچار خراش یا خون‌ریزی سطحی می‌شوند.
آیا زگیل باعث خارش یا سوزش می‌شود؟
بله، یکی از علائم زگیل‌های مقعدی، خارش، احساس ناخوشایند یا ترشحات مرطوب است که با بواسیر اشتباه گرفته می‌شود.
آیا درمان خانگی برای زگیل یا بواسیر مجاز است؟
خیر. استفاده خودسرانه از پمادهای ضد بواسیر یا درمان‌های گیاهی برای زگیل می‌تواند باعث سوختگی، عفونت یا پنهان‌ماندن بیماری اصلی شود.
توصیه و هشدار نهایی
هر زائده‌ای در ناحیه مقعد، بواسیر نیست. تشخیص دقیق فقط با معاینه پزشک امکان‌پذیر است.
زگیل مقعدی یک بیماری ویروسی است، قابل‌سرایت است و در صورت بی‌توجهی ممکن است گسترش یابد.
درمان دیرهنگام یا خودسرانه، گاهی باعث تأخیر در تشخیص بیماری‌های مهم‌تری مثل سرطان می‌شود.
هرگونه خون‌ریزی، خارش یا زائده‌ی جدید را جدی بگیرید.
تشخیص زودهنگام = درمان ساده‌تر + آرامش بیشتر.
سخن پایانی
مشاوره تخصصی با ما؛ یک تشخیص دقیق، یک درمان مطمئن
اگر دچار زائده‌ای در اطراف مقعد هستید و نمی‌دانید بواسیر است یا زگیل، بهترین کار این است که تحت معاینه مستقیم پزشک متخصص کولورکتال قرار بگیرید.
در کلینیک تخصصی ما، تیم مجرب پزشکان با استفاده از روش‌های نوین معاینه، تصویربرداری، تست HPV و درمان‌های کم‌تهاجمی (لیزر، کرایو، و داروهای تخصصی) آماده پاسخ‌گویی به دغدغه‌های شما هستند.
همین امروز وقت ویزیت یا مشاوره آنلاین بگیرید.
هر روز تأخیر ممکن است خطر انتقال یا پیشرفت بیماری را افزایش دهد.
